Think-tank energetyczny Forum Energii w najnowszej analizie przygotowanej wspólnie z amerykańskim think tankiem Regulatory Assistance Project wskazuje, dlaczego warto postawić na elektryfikację ogrzewania. Dotychczasowe działania w zakresie redukcji emisji oraz termomodernizacji nie są wystarczające. Kluczem są pompy ciepła, ale trzeba się do ich powszechnej instalacji odpowiednio przygotować.
Nadciąga Fala Renowacji
87 proc. węgla spalanego w UE na cele ogrzewania indywidualnego zużywają mieszkańcy Polski. Rola węgla zaczyna się kurczyć przez wzgląd na ekonomikę oraz szkodliwość środowiskową. Dotyczy to także dużych systemów ciepłowniczych, gdzie węgiel wypychany jest przez malejące krajowe zasoby węgla, rosnące koszty emisji CO2 oraz starzejącą się infrastrukturę grzewczą. Polska stoi u progu Fali Renowacji, która poprawi efektywność energetyczną budynków. Spora część produkowanej energii będzie potrzebna na cele ogrzewnictwa. Najprostszą drogą wydaje się postawienie na pompy ciepła.
Dlaczego pompy ciepła?
Pompy ciepła to technologia o wysokiej sprawności – z 1 kWh energii elektrycznej wytwarza ona 3–4 kWh energii cieplnej pozyskanej ze źródeł odnawialnych. Energia otoczenia, którą pobiera pompa, jest darmowa i odnawialna. Można ją także zainstalować w synergii z mikroinstalacjami fotowoltaicznymi na dachu, co wygeneruje niskie koszty ogrzewania budynku. Analitycy podkreślają, iż na początku inwestycja jest droższa w porównaniu do innych instalacji, jednak w późniejszym etapie eksploatacji, inwestycja się zwraca.
Pompy ciepła wpływają na komfort nie tylko gospodarstwa domowego, ale przyczyniają się w sposób lokalny do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza. Dom z zainstalowaną pompą ciepła emituje o 40 proc. mniej CO2 niż budynek ogrzewany węglem. Forum Energii podkreśla, że wyliczenie to uwzględnia ogólny bilans krajowej emisji CO2, nawet przy obecnym, miksie energetycznym zdominowanym przez węgiel.
Według szacunków think-tanku, do 2030 r. w Polsce można zainstalować około 1,5 mln pomp ciepła, co pozwoliłoby zastąpić blisko połowę używanych dziś pieców i kotłów na węgiel. Jest to duża szansa dla rodzimego przemysłu. Produkcja i montaż pomp może stać się polską specjalnością. Powstaną także nowe miejsca pracy. Pod jednym warunkiem: jeśli przemysł już dziś zacznie się do tego procesu przygotowywać. Firmy montażowe muszą mieć odpowiednio wykwalifikowanych pracowników.
– W procesie elektryfikacji ciepłownictwa mogą uczestniczyć także przedsiębiorstwa ciepłownicze oferując klientom „usługę komfortu cieplnego” i montując u nich pompy ciepła. Profesjonalne działanie firm ciepłowniczych na tym polu może doprowadzić do powstania efektu skali, pozwalającego na standaryzację urządzeń i zmniejszenie kosztów produkcji – oraz zakupu – pomp ciepła – tłumaczy Forum Energii.
1,5 mln pomp ciepła może zastąpić 50 proc. pieców i kotłów na węgiel. Ich montaż obniżyłby emisję CO2 w gospodarstwach domowych o jedną piątą, czyli 6,5 mln ton w ciągu roku. Instalacja pompy ciepła pracującej w połączeniu z fotowoltaiką to o 18–30 proc. niższy roczny koszt ogrzewania domu niż w przypadku innych źródeł ciepła, którymi można zastąpić kopciuchy.
Powszechna instalacja pomp ciepła oznacza wzrost produkcji ciepła z OZE o 60 proc. w stosunku do dzisiejszego poziomu wykorzystania OZE w ogrzewaniu domów. Według wyliczeń Forum Energii, przy zainstalowaniu 1,5 mln pomp i inteligentnym zarządzaniu ich pracą, redukcja zapotrzebowania na moc w szczycie może wynieść nawet 1,5 GW.
Ciepłownictwo na energię a KSE
Elektryfikacja ciepłownictwa to kolejne wyzwanie dla systemu elektroenergetycznego, obok niestabilności OZE i rosnącego zapotrzebowania na energię. Forum Energii wskazuje, że pompy ciepła, wyposażone w akumulatory i korzystające z inercji cieplnej budynków, mogą zrównoważyć popyt i podaż energii. Pompa ciepła jest elastycznym zasobem w ciepłownictwie oraz z perspektywy systemu elektroenergetycznego. Mogą być wykorzystane do skonsumowania nadwyżek energii wyprodukowanej w OZE. Mogą być także wyłączane w celu zmniejszenia ograniczeń przesyłowych i obniżenia zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia.
Potrzebna jest jasna wizja transformacji ciepłownictwa
Forum Energii wskazuje, że potrzebna jest strategia rozwoju ciepłownictwa w Polsce. Celem powinno być zwiększenie czystości powietrza, efektywności energetycznej oraz zmniejszenie wpływu sektora ogrzewnictwa na klimat. Najbliższe lata będą najważniejsze, gdyż będą płynąć strumienie pieniężne umożliwiające dofinansowanie planów działań. Forum Energii podkreśla, że Polska będzie miała do dyspozycji fundusze unijne na transformację sektora energii i odbudowę gospodarczą po koronawirusie, ale także własne wpływy budżetowe z uprawnień do emisji CO2.
Modernizacja ciepłownictwa jako flagowy projekt
Modernizacja sektora ogrzewania powinna być jednym z kluczowych projektów Polski. Nie odbędzie się ona bez wskazania celu, do którego zmierza polskie ciepłownictwo. Niezbędne jest wyznaczenie terminu odejścia od węgla w ciepłownictwie prywatnym i zawodowym. Według Forum Energii Polacy powinni odejść od używania węgla w domach w 2030 r., w systemach ciepłowniczych – w 2035 r.
Źródło: Forum Energii